Czas akcji: pierwsze ćwierćwiecze XV wieku.
Miejsce akcji: Cambernon: stodoła i kuchnia domu Anne'a Vercorsa, wirydarz, źródełko Adone, las pod Chevoche.
Obsada: 3 role męskie, 3 role kobiece oraz epiozdy.
Druk: egzemplarz sztuki w bibliotece ZAiKSu.
Dramat w czterech aktach z prologiem.
W Cambernon ukradkiem pojawia się Piotr, budowniczy katedr; drogę zachodzi mu Wiolana, córka Anne'a Vercorsa. Przed rokiem coś między nimi zaszło - Piotrowi podobała się Wiolana, ona też mu sprzyjała. Cokolwiek się stało (Piotr próbował ją posiąść?), Wiolana nie żywi urazy - jest szczęśliwa, kocha Jakuba Hury, parobka swojego ojca, a on odwzajemnia jej uczucie. Piotrowi jednak wciąż podoba się Wiolana; jest zły, że wychodzi za innego. Wiedząc, że kobiety oddają Piotrowi biżuterię na budowę katedr, Wiolana wręcza mu cenny pierścień, który dostała od Jakuba (a który on wykopał w ziemi). Piotra wyznaje, że spotkało go nieszczęście - zaraził się trądem, dlatego unika ludzi. Widząc, jak bardzo jest nieszczęśliwy, Wiolana, nie myśląc, na co się naraża, spontanicznie całuje go w usta. Niemym świadkiem tej sceny jest Mara, siostra Wiolany.
Anne Vercors postanawia wyruszyć na pielgrzymkę do Jerozolimy. By zapewnić córkom, żonie i gospodarstwu męską opiekę, chce wydać Wiolanę za mąż za Jakuba. Wie, że Jakub będzie dobrym gospodarzem, więc - nie pytając młodych i żony o zdanie - ogłasza im swą wolę. Nie czekając na ślub, tego samego dnia wyrusza w daleką drogę. Z decyzji ojca niezadowolona jest młodsza córka, Mara, która kocha się w Jakubie. Jest harda, bezwzględna i fałszywa. Zdecydowana za wszelką cenę nie dopuścić do ślubu siostry, żąda, by matka nakłoniła Wiolanę do wyrzeczenia się Jakuba. Sama opowiada Jakubowi o ukradkowym pocałunku Wiolany i Piotra, lecz Jakub nie wierzy jej - ufa narzeczonej. Tymczasem jednak Wiolana odkrywa u siebie pierwsze symptomy trądu. Cierpi; bardzo trudno jest jej wyrzec się Jakuba, lecz myśli o szczęściu jego i Mary. W przeddzień ślubu postanawia odejść z domu.
Dla Jakuba wieść o chorobie nie jest tak straszna, jak przekonanie, że Wiolana zdradziła go z Piotrem. Wiolana nie zaprzecza; zniknięcie pierścienia świadczy przeciwko niej. Jakub przypomina sobie, co mówiła Mara i nie wierzy już w niewinność Wiolany. Chcąc uniknąć skandalu, mówi Matce Wiolany, że jego matka jest umierająca i chce pobłogosławić synową przed śmiercią. W trakcie pożegnania córka nie chce uściskać matki; mówi, że złożyła ślub. Jakub odprowadza Wiolanę w miejsce, gdzie chronią się trędowaci; miesiąc później Matka umiera.
Mijają lata; Jakub poślubia Marę, rodzi im się córka. Jakub nie może jednak zapomnieć o Wiolanie. Tymczasem ciało Wiolany zżera powoli trąd; dziewczyna traci wzrok. Pod nieobecność Jakuba umiera jego córeczka; Mara odnajduje siostrę i przynosi jej martwe ciałko, błagając, by przywróciła je do życia. Wiolana tłumaczy siostrze, że nie ma takiej mocy, ale dziecko wraca do życia. Teraz nie ma jednak czarnych oczu matki, lecz niebieskie oczy Wiolany. Mara wraca dzieckiem do domu; nie mówi mężowi, co się stało. Nie może znieść, że Jakub wciąż kocha Wiolanę, więc postanawia ją zabić. Bierze ją za rękę, strąca do piaskowni i wywraca na nią załadowany wóz. Na wpół żywą Wiolanę odnajduje Piotr, który wrócił do zdrowia; zanosi dziewczynę do domu rodziców. Jakub wciąż cierpi i nie może darować Wiolanie rzekomej zdrady. Wiolana zapewnia, że tylko jego kochała. Po latach wraca do domu ojciec; Wiolana umiera.
Ukryj streszczenie
