Przedstawienia

Czas akcji:
Miejsce akcji:
Obsada:
Druk: "Dialog" nr 6/1965.


W pewnym miasteczku, obok stacji kolejowej, na której zatrzymują się tylko pociągi osobowe, a ekspresowe przejeżdżają z hałasem, stoi więzienie. W jednej z cel tego więzienia siedzą Kuźma i Oleś, mordercy skazani na karę śmierci. W języku więziennym taka kara nazywana jest "czapą". Wykonanie wyroku jest od trzech lat odraczane. Dzieje się tak dzięki przepisom prawnym, które stanowią, że każde nowe, ujawnione przestępstwo skazanego, wymaga przeprowadzenia odrębnego śledztwa, kolejnych przesłuchań, osądzenia, wydania i zatwierdzenia wyroku. Na to trzeba co najmniej sześćdziesięciu dni. Dla skazanych są to dni życia. Znając doskonale mechanizm sądowych procedur, w odpowiednim czasie ujawniają kolejną zbrodnię, której się dopuścili, domagają się skrupulatnego śledztwa, dokładnych przesłuchań, sami zaś ociągają się z ujawnieniem szczegółów, które przyśpieszyłyby prace prokuratury i sądu - wszystko dlatego, że kochają życie, a podczas tych darowanych sześćdziesięciu dni "coś się może stać" - jak mówi Oleś. "Może wojna, może rewolucja, może jakaś nowa władza...", coś, co na zawsze odmieni ich los. Obaj skorzystali już z przysługi więźnia z sąsiedniej celi, który "sypnął" ich, opowiadając o tym jak zamordowali kochankę Kuźmy, Lolę, i zagwarantował tym samym kolejne dwa miesiące życia. Teraz "pracują" nad zabójstwem kumpla Zdzisia, muszą tylko przypomnieć sobie, gdzie zakopali jego zwłoki. I znów przesunięto w czasie egzekucję, znów zbudziła się nadzieja. A potem będą szukać w pamięci kolejnego morderstwa - udokumentowanego, opartego na faktach, bo tu nie przejdzie żaden blef. Kuźma i Oleś wiedzą dobrze, że tam, gdzie oczekują korzystnego dla nich rozstrzygnięcia, liczy się tylko prawda. "Trzy lata ujechaliśmy na prawdzie" - powie z dumą Kuźma - "Na kłamstwie nie ujedziesz trzech dni." Gdy brakuje im wiarygodnego morderstwa, planują ucieczkę po obezwładnieniu Strażnika. Ucieczka się nie udaje, za to cios taboretem wymierzony Strażnikowi jest tak silny, że ten umiera, a na tej śmierci skazańcy zarabiają znowu sześćdziesiąt dni bez stryczka. "Zawsze mówiłem, że ten strażnik przyniesie nam szczęście" - cieszy się Oleś. Szczęście Olesiowi, Kuźmie, a także Ciarze zza ściany, któremu w rewanżu za donos o Loli przypisali współudział w tym zabójstwie. Kiedy do celi przychodzi nowy więzień - starszy pan budzący swym wyglądem szacunek, a zdziwienie naręczem książek, które dźwiga - Kuźma i Oleś natychmiast upatrują w nim kolejną ofiarę swego życiodajnego procederu. Starszy pan jest teozofem, siedzi oskarżony o "kontakty z obcymi mocarstwami". Gdy zostaje wtajemniczony w działania współwięźniów nazywa je wprost morderstwami. "Jakie tam morderstwo...- oburza się Kuźma. - Po prostu taki prawny chwyt. Każdemu wolno stosować własne wybiegi. Sąd ma swoje, a my swoje." Starszy pan umiera na zawał serca, właśnie w chwili, gdy Strażnik informuje go o uniewinnieniu i zwolnieniu z więzienia. Kuźma i Oleś nie mają już możliwości udowodnienia nowych morderstw, a za ścianą nie ma Ciary. Przy łoskocie przejeżdżającego ekspresu odbywa się kolejna egzekucja. Silniejszy Kuźma wyciąga ręce w stronę Olesia.

Ukryj streszczenie