Czas akcji: 1936 rok, późne lato/wczesna jesień
Miejsce akcji: Nowy Orlean, rezydencja i ogród
Obsada: 2 role męskie, 5 ról kobiecych
Gatunek: jednoaktowy dramat obyczajowo-psychologiczny
Druk: pierwsze wydanie: New Directions, Nowy Jork 1958
Lato 1936 roku. Wiktoriańska rezydencja w Nowym Orleanie. Starsza, zamożna i ekscentryczna wdowa - Violet Venable - oprowadza doktora Cukrowicza po "dzikim" ogrodzie, którym z wielkim oddaniem zajmował się jej zmarły syn Sebastian, wrażliwy poeta. Kobieta z nostalgią opowiada doktorowi o ich wspólnych podróżach, twórczości literackiej syna, o poszukiwaniu Boga nawet w "okrucieństwie przyrody". Mówi, że była jedyną kobietą w jego życiu, że był "czysty". Doktor Cukrowicz jest psychiatrą, specjalistą od lobotomii, uznawanej wówczas za skuteczną metodę leczenia schizofrenii i ataków szału. Pracuje w potrzebującym wsparcia finansowego lokalnym szpitalu, którego pacjentką jest dziewczyna, oskarżana przez Panią Venable o rozpowszechnianie "kalających" pamięć Sebastiana informacji o jego homoseksualizmie. Bogata wdowa chętnie wesprze finansowo zarówno szpital, jak i badania doktora Cukrowicza nad mózgiem, pod jednym wszakże warunkiem - dziewczyna zostanie poddana zabiegowi lobotomii.
W międzyczasie w rezydencji pojawia się Catherine Holly, bo tak nazywa się dziewczyna, z opiekującą się nią Siostrą Felicity. W rozmowie Catherine wyjawia, że coś dziwnego zdarzyło się podczas wakacji w Europie, na które pojechali razem z Sebastianem w zeszłym roku. Mówi, że kochała Sebastiana, ale on nie dał się uratować przed śmiercią w Cabeza de Lobo. Do ogrodu przybywa także matka Catherine i jej młodszy brat George. Z jednej strony namawiają ją do opowiedzenia prawdy o Sebastianie, z drugiej bardzo się tego boją, bo prawda może spowodować kłopoty. Sprawa się bowiem komplikuje. Violet Venable to ciotka Catherine, a Sebastian zostawił w testamencie znaczną kwotę dla jej rodziny. Pani Holly i George boją się, że po wyjawieniu prawdy zaczną się problemy z otrzymaniem pieniędzy. Posądzają Catherine o szaleństwo, o zmyślanie historii.
W odpowiednim momencie zjawia się ciotka Violet. Rozmowa zmierza w stronę spraw majątkowych. Widząc doktora Cukrowicza, Catherine przeczuwa, że może paść ofiarą jego eksperymentów. Rozmowa robi się jeszcze bardziej nerwowa, kiedy Venable atakuje Catherine, oskarżając ją wprost o śmierć syna. Między kobietami da się wyczuć rywalizację o uczucia zmarłego mężczyzny. Catherine w końcu - po wstrzyknięciu jej przez doktora Cukrowicza serum prawdy - opowiada swoją wersję wydarzeń.
Zeszłego lata podróżowała z Sebastianem po Europie, do Cabeza de Lobo w hiszpańskiej Galicji. Był dla niej opiekuńczy i czuły, ale jednocześnie wykorzystywał ją, aby zyskać zainteresowanie innych mężczyzn. Jego czystość i moralność zostają w tej opowieści zakwestionowane. Para wzbudzała sensację na miejskiej plaży, zbierał się wokół nich tłum bezdomnych czy też głodnych ludzi. Pewnego dnia żebrzące dzieci zaczęły gromadzić się wokół nich i odgrywać przerażający, kakofoniczny koncert. Kiedy zaczęli uciekać, małe kanibale dopadły Sebastiana i rozszarpały go na kawałki, pożerając jego ciało.
Opowieść Catherine jest trudna do przyjęcia. Pani Venable reaguje agresją, chce lobotomii dla dziewczyny, aby wymazać z jej mózgu to wspomnienie, kompromitujące rodzinę. Doktor Cukrowicz dopuszcza jednak możliwość, że opowieść jest prawdziwa.
Prapremiera światowa dramatu: 7 stycznia 1958
Maja Kluczyńska (2021)
Ukryj streszczenie
