Opera liryczna w 3 aktach; libretto: Michel Carre i Pierre Etienne Cormon.
Prapremiera: Paryż 3 IX 1863.
Premiera polska: Warszawa 1904.
Osoby: Leila, kapłanka - sopran; Nadir, myśliwy - tenor; Zurga, wódz wioski - baryton; Nurabad, kapłan - bas; poławiacze pereł, kapłani, lud.
Akcja rozgrywa się w wiosce rybackiej na Cejlonie.
Akt I. Cejlońscy rybacy i poławiacze pereł tańcem i śpiewem święcą wybór wodza wioski. Został nim dzielny i doświadczony Zurga; teraz mieszkańcy przysięgają mu posłuszeństwo. Na tę właśnie scenę trafia powracający do wioski po długiej nieobecności myśliwy Nadir, radośnie witany przez wszystkich, a zwłaszcza przez Zurgę, z którym od lat łączyła go braterska przyjaźń. Dwaj druhowie wspominają dawne dni, kiedy to wędrując wspólnie, zakochali się obaj w pięknej kapłance z Candy. Przyjaźń okazała się jednak silniejsza - obydwaj poprzysięgli sobie wyrzucić z serca uczucie, które mogłoby uczynić ich wrogami. Na zapytanie Zurgi odpowiada Nadir, iż dochował przysięgi, nie starał się bowiem nigdy odnaleźć tajemniczej nieznajomej, choć do dziś nie zapomniał o niej (duet "Au fond du temple saint").
Do brzegów wyspy przybija łódź wioząca Leilę - kapłankę Brahmy, która modlitwą swą ma chronić mieszkańców wioski od niebezpieczeństw w czasie morskich wypraw. Składa ona przed Zurgą przysięgę, iż trwać będzie w czystości, poświęcając się jedynie służbie bożej; w wypadku złamania przysięgi czeka ją śmierć. Gęsty welon nie pozwala nikomu ujrzeć twarzy kapłanki, lecz Nadir po głosie poznaje swą ukochaną, i miłość, stłumiona niegdyś siłą woli, wybucha w jego sercu (romans Nadira "Je crois entendre encore"). Leila również poznała Nadira i Zurgę; serce jej przejął nagły lęk, gdyż już wtedy, w świątyni, ogarnęła ją miłość do pięknego łowcy - Nadira. Po chwili wahania decyduje się jednak wypełnić swe posłannictwo. Prosi więc potężnego Brahmę (aria "O Dieu Brahma") o opiekę nad powierzonym jej modłom plemieniem; głosowi dziewczyny towarzyszy chór kapłanów i ludu zebranego w świątyni.
Akt II. Nadir, zmyliwszy czujność strzegących Leili zbrojnych strażników, przybył do niej pod osłoną mroku. Oboje wiedzą, co im grozi, gdyby odkryto ich spotkanie, lecz miłość tłumi wszelką ostrożność i rozwagę (duet "Par cet etroit sentier"). Niestety towarzyszący Leili kapłan Nurabad wyśledził spotkanie kochanków i podniósł alarm. Schwytani, doprowadzeni są przed oblicze wodza - Zurgi, który początkowo pragnie oszczędzić przyjaciela i uwolnić oboje, kiedy jednak spada zasłona z twarzy dziewczyny i Zurga poznaje w niej Leilę, ogarnia go zazdrość i gniew na przyjaciela, który złamał przysięgę: postanawia, iż oboje mają o świcie zostać straceni.
Akt III. Odsłona 1. Wśród nocy samotny Zurga pogrąża się w posępnych rozmyślaniach (aria "L'orage s'est calme"). Chciałby pomścić się na Nadirze, który zdobył serce ukochanej przez niego Leili, i na niej, która wzgardziła jego uczuciem, a jednocześnie ogarnia go rozpacz na myśl, iż to właśnie on skazać musiał oboje na okrutną śmierć. Mimo to odrzuca prośby Leili, która błaga go, by kazał stracić tylko ją, a ocalił Nadira. Gdy jednak Leila daje mu swój naszyjnik, prosząc, by oddał go jej matce, Zurga poznaje swój własny dar dla dziewczyny, która kiedyś w groźnym niebezpieczeństwie ocaliła mu życie; w duszy jego zachodzi zmiana.
Odsłona 2. Wstał dzień i podniecony tłum oczekuje skazańców. Jednak Zurga, podstępem oddaliwszy całą ludność od miejsca egzekucji, uwalnia Leilę i Nadira, sam zaś pozostaje, by ponieść śmierć z rąk przekonanych o jego zdradzie współplemieńców.
Premierowe przedstawienie "Poławiaczy pereł" stało się, mimo pewnych zastrzeżeń krytyki, poważnym sukcesem młodego kompozytora. Treść "Poławiaczy" w swej głównej osnowie nie była niczym nowym na gruncie opery. Motyw konfliktu pomiędzy złożonymi przez kapłankę ślubami czystości a jej miłością do mężczyzny pojawia się w operach już od czasów Glucka (opierają się na nim też libretta np. "Westalki" Spontiniego czy "Normy" Belliniego). W "Poławiaczach" jednak Carre i Cormon połączyli ów wątek z motywem przyjaźni dwu druhów, których losy krzyżuje miłość do jednej kobiety, i aby podnieść atrakcyjność akcji, rzucili ją na egzotyczne tło wybrzeży Cejlonu. Zręczne sytuacje sceniczne, a przede wszystkim nastrojowa, pełna liryzmu i melodyjnego piękna muzyka Bizeta zapewniła operze duże powodzenie, którym cieszy się do dziś.
Źródło: Przewodnik Operowy, Józef Kański, PWM 1997
Ukryj streszczenie
