Concerto barocco
(Barokowy koncert)
Balet w czterech częściach. Muzyka: Jan Sebastian Bach, "Koncert d-moll" na dwoje skrzypiec i orkiestrę; choreografia: George Balanchine; scenografia: Eugene Berman.
Prapremiera: Nowy Jork 29 V 1940, Hunter College, The American Ballet.
Wykonawcy: dwie solistki - Marie-Jeanne i Mary Jane Shane; solista - William Dollar, oraz zespół.
Część I. Vivace. Ewolucje ośmiu tancerek, tańczących na przemian w grupie, w dwóch grupach i w duetach. Gdy skrzypce intonują główny temat, wchodzą dwie solistki i zespół; taniec solistek związany jest z partią skrzypiec.
Część II. Largo ma non tanto. Liryczne adagio solistki i solisty. Konstrukcja adagia wysnuta jest z przebiegu linii melodycznej prowadzonej przez skrzypce, podczas gdy zespół przejmuje funkcję akompaniamentu orkiestrowego.
Część III. Allegro. Żywy, skoczny taniec dziesięciu tancerzy.
Balet "Concerto barocco" nie zawiera treści literackiej, a jego przebieg rozwija się według układu partytury, przy czym choreograf położył szczególny nacisk na ruchową ornamentykę tańca, nawiązując do dekoracyjności form w sztuce baroku. Balet ten był wielokrotnie wznawiany w choreografii Balanchine'a przez różne zespoły, m.in.: Ballet Russe de Monte Carlo 1945; New York City Ballet 1948; Kongelige Danske Ballet 1955; Het Nationale Ballet 1956; Operę Hamburską 1960; La Scalę 1961; Operę Paryską 1963.
Najwyższe mistrzostwo formy połączone z głębokim uduchowieniem, prostota i przejrzystość muzyki J.S. Bacha pociągały wielu choreografów, szukających w muzyce inspiracji do swych baletów. Powstało ich wiele, a wśród nich na uwagę zasługują: "Uwertura h-moll" jako balet "Les Elements" ("Żywioły"), chor. M. Fokin, sc. D. Bouchene, Londyn 1 VI 1937, Alhambra Theatre, Ballets Russes de Monte Carlo.
"Passacaglia c-moll" w ork. O. Respighiego - balet "Le jeune homme et la mort" ("Młodzieniec i śmierć"), chor. R. Petit, sc. G. Wakhevitch, Paryż 25 VI 1946, Theatre des Champs-Elysees, Ballets des Champs-Elysees z J. Babilee w roli głównej; wznowienie w 1975 przez American Ballet Theatre z M. Barysznikowem i w 1976 przez Ballets de Marseille.
"VI Koncert brandenburski - Diagramme", chor. J. Charrat, sc. G. Munschy, Paryż 18 VI 1957, Alhambra, Grand Ballet du marquis de Cuevas.
"Inwencje dwugłosowe", "Gawot z II Suity angielskiej", "Koncert f-moll" na klawesyn, "Toccata i fuga d-moll" składały się na podkład muzyczny baletu "Aimez-vous Bach?" ("Czy lubicie Bacha?"), chor. B. McDonald, Alberta (USA) 6 VIII 1962, School Fine Arts.
"II i IV Koncert brandenburski" - balet pod tytułem "Koncerty brandenburskie", chor. J. Cranko, sc. D. Zippel, Londyn 10 II 1966, Covent Garden, The Royal Ballet.
"Kantaty" nr 106 i 51 - "Actus tragicus", chor. M. Bejart, sc. J. Roustan i R. Bernard, Bruksela 24 XII 1969, Theatre de la Monnaie, Ballet du XXe siecle; prezentowane w Polsce V 1970.
"V Sonata" na skrzypce i klawesyn - jako "Bach-Sonate", chor. M. Bejart, Bruksela 10 XII 1970, Theatre de la Monnaie, Ballet du XXe siecle, soliści S. Farrell i J. Donn.
"Wariacje Goldbergowskie" - balet pod tym samym tytułem, chor. J. Robbins, kost. J. Eula, Nowy Jork 27 V 1971, New York City Ballet.
"Koncert skrzypcowy E-dur" - balet pod tym tytułem, chor. A. Fodor, dek. Csikós, kost. J. Gombar, Budapeszt 12 V 1974, Opera, w wyk. M. Metzger i 5 tancerek; pokazany w Polsce V 1976.
"II i III Koncert brandenburski" - balet pod tytułem "Koncerty brandenburskie", chor. S. Tóth, dek. J. Tóth, kost. I. Martin, Pecs 22 III 1980, Balet Sopianae.
"Suita nr 2" - chor. J. Neumeier, sc. K. Hellenstein, Monachium 18 V 1980, Opera.
"V Sonata" jako balet "Eros-Thanatos" ("Miłość-Śmierć"), chor. M. Bejart, sc. A. Burrett, Bruksela 18 XI 1980, Theatre de la Monnaie, Ballet du XXC siecle.
W Polsce choreograficzne adaptacje muzyki J.S. Bacha reprezentowane były dotychczas tylko przez trzy spektakle: "Koncert brandenburski F-dur", chor. M. Compc, sc. I. Dobiecki, Warszawa 21 XII 1971, Teatr Wielki (scena kameralna), wykonanie zespołowe, "II i III Suita" jako "Choreomatic 14", chor. Z. Korycki, sc. M. Stańczak, Bydgoszcz 27 II 1973, Opera i Operetka, "II Suita h-moll", chor. S. Tóth, sc. C. Drzewiecki, Poznań 28 V 1978, Polski Teatr Tańca na scenie Opery, sol. E. Pawlak, E. Owczarek, J. Dybuś, K. Pastor, Z. Misiuda, M. Skarupski.
Źródło: Przewodnik Baletowy Irena Turska, PWM 1997
Ukryj streszczenie
