Przedstawienia

"Wesele"- dramat w trzech aktach. W akcie I rzecz dzieje się nocą listopadową pod koniec XIX wieku. W podkrakowskiej wsi trwa wesele poety, który pojął za żonę wiejską dziewczynę. Zabawa odbywa się w domu gospodarza, inteligenta-chłopomana, który kiedyś również ożenił się z chłopką i osiadł na roli. Na ścianach wiszą pamiątki polskości: matejkowskie litografie Wernyhory i Racławic, skrzyżowane szable i flinty. Wśród gości znajdują się, między innymi: Poeta- brat Gospodarza, wpływowy Dziennikarz, panie i panienki z miasta, chłopi tutejsi z zadzierzystym Czepcem na czele, dziewuchy i parobcy. Jest też Ksiądz, karczmarz Żyd i jego córka, edukowana panna, Rachela. W sąsiednim pomieszczeniu trwają huczne tańce, płynie wódka. Raz po raz tancerze i goście wpadają na chwilę do izby, w której odbywa się akcja, aby odpocząć, poromansować lub pogawędzić. Rozmowy nie są zbyt serio, kłótnie, żarty i amory. Najtrudniej dogadać się ze sobą przedstawicielom miasta i wsi. Zabawa toczy się jednak dalej w najlepsze, towarzystwo jest coraz bardziej rozochocone. Pan Młody, rozgrzany tańcem i bliskością swojej Jagusi przyjmuje z entuzjazmem pomysł Racheli i Poety, aby zaprosić na wesele słomianego Chochoła, sterczącego za oknem w sadzie i okrywającego przed mrozem krzak róży. Ma przyjść i sprowadzić jakich chce gości. W II akcie zjawia się zaproszony Chochoł z zapowiedzią, że pokaże " co się w duszy komu gra, co kto w swoich widzi snach". Przez izbę przewinie się teraz pochód zjaw, Osób Dramatu . Goście weselni zobaczą bohaterów swoich wspomnień i postacie z różnych epok dziejów Polski. I tak siostrze Panny Młodej i Gospodyni - Marysi, ukaże się Widmo jej zmarłego narzeczonego, Dziennikarzowi zjawi się Stańczyk, przypominający wspaniałe chwile historii narodu i równocześnie przestrzegający przed bezpłodnym grzebaniem się w martwej przeszłości. Poeta, który marzył o bohaterskim dramacie, spotka zakutego w zbroję Rycerza spod Grunwaldu, jawiącego mu się jako wcielenie wielkości i mocy. Ale spod uniesionej na koniec przyłbicy wyjrzy tylko pustka śmierci i proch. Panu Młodemu ukaże się Hetman Branicki. Dziad wiejski, pamiętający rzeź galicyjską, zobaczy Upiora Szeli, żądającego kubła wody dla zmycia oblepiającej go krwi pańskiej. Do chaty " rozkochanej w polskości" przybędzie jeszcze jeden fantastyczny gość, zwiastun stepowy, Wernyhora, przynoszący Gospodarzowi Słowo-Rozkaz: trzeba rozesłać przed świtem wici i powołać sejmowe stany, a potem oczekiwać hasła do czynu, który przyniesie zbawienie narodu. Wernyhora zostawi swój złoty róg. Misję zwołania zbrojnych chłopów Gospodarz powierzy drużbie Jaśkowi, da mu też złoty róg, na dźwięk którego ożyje duch bitewny. W akcie III goście snują się w sennym, po pijackim nastroju . W sąsiedniej izbie dogorywa zabawa. Ale już świta, izba weselna napełnia się chłopami. Przybyli na rozesłane wici, gotowi na wszystko. Gospodarz nakazuje wytężać słuch na odgłos hasła. Wszyscy nieruchomieją, zastygają w oczekiwaniu jak we śnie. O świcie wpada drużba Jasiek. Pragnie ożywić zmartwiałych, przypomina sobie, że miał zadąć w Złoty Róg, nim kur zapieje. Ale nie ma już rogu - zgubił go w drodze, kiedy się schylał po czapkę z pawich piór. Zjawia się Chochoł i poleca drużbie, aby powyjmował chłopom kosy z rąk i rzucił je do kąta.Potem ma wszystkich ustawić w taneczne pary, które jak zaczarowane zaczynają kręcić się w koło w takt dziwnej, usypiającej, leniwej muzyki Chochoła. Pieje kur. Na próżno Jasiek usiłuje wyrwać się z niesamowitego, tłocznego kręgu.



Napisane i wystawione w 1901 roku Wesele uznawane jest nie tylko za najwięk­szy dramat Stanisława Wyspiańskiego, ale i najważniejszy dramat polski XX w. Zainspirowany wydarzeniami autentycznymi (jesienią roku 1900 odbył się ślub poety Lucjana Rydla z córką chłopa z podkrakowskich Bronowic, Jadwigą Mikolajczykówną) opis wspólnej zabawy weselnej, na którą zaproszono gości ze wsi i z miasta, przeobraża się w widowisko wizyjno-symboliczne, w któ­rym dochodzi do szyderczej konfrontacji romantycznego mitu o gotowości do wyzwoleńczego zrywu z niedojrzałością ówczesnego społeczeństwa. Przygo­towaniom do premiery w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie towarzyszyła atmosfera skandalu, Wyspiański planował nawet wydanie plakatu, który rozszyfrowywałby postacie dramatu - czołowych przedstawicieli kulturalnej elity. To z nich szydzi autor, to z ich poglądami polemizują ukazujące się im zjawy. Nowatorstwo "Wesela" jako dramatu wyraża się w traktowaniu konwencji scenicznej: początkowy realistyczny obrazek obyczajowy, skupiony na konfrontacji dwóch odmiennych środowisk, zmienia się widowisko symboliczne, którego głównym tematem staje się polityka, a ściślej - wizja przyszłości narodu. Wizja wbrew pozorom niejednoznaczna, co pod­kreśla język utworu, dający możliwość wielu interpretacji formułowanych tam poglądów. Na osobną uwagę zasługuje dokładność, z jaką Wyspiański opisał didaskalia "Wesela", z jednej strony kreujące sceniczny kształt dramatu, z drugiej zaś określające czas i miejsce.
Już Tadeusz Żeleński-Boy w swej "Plotce" o " Weselu " prze­widywał wielość interpretacji dzieła - istotnie, abstrahując od wspomnianego skandalu, zaskakuje rozbieżność ocen premierowego spektaklu: od narodowego misterium po narodową szopkę.

Źródło: "Słownik adaptacji filmowych" (Andrzej Kołodyński, Konrad J. Zarębski), Wydawnictwo Park Sp. z o.o, Bielsko-Biała 2005

Ukryj streszczenie