Adagio Hammerklavier
Balet w 1 akcie. Muzyka: Ludwig van Beethoven, "Adagio z Sonaty B-dur" "Hammerklavier" op. 106; choreografia: Hans van Manen; kostiumy: Jean-Paul Vroom.
Prapremiera: Amsterdam 4 X 1973, Stadsschouwburg, Het Nationale Ballet.
Wykonawcy: Alexandra Radius - Han Ebbelaar; Sonja Marchiolli - Francis Sinceretti; Monique Sand - Henny Jurriens.
Balet tańczony jest przez trzy pary solistów. Pierwszy duet przedstawia konflikt uczuciowy, nacechowany zmiennością nastrojów, a wyrażony zbliżaniem się i oddalaniem dwóch istot, przyciąganych wspólnotą marzeń lub rozłączanych ich niespełnieniem. W drugim duecie konflikt narasta, w trzecim zaś następuje harmonijne pojednanie.
W Polsce "Adagio Hammerklavier" prezentował Het Nationale Ballet w czasie swych występów w listopadzie 1980.
Oryginalną wersję van Manena wystawiły również inne teatry, m.in.: Berlin 6 IV 1976, Stadtische Oper, w obs. E. Evdokimova, H. Shwaarz, D. Bell, L. Rhodes, R. Sheta, K. Beelitz; Londyn 23 XI 1976, The Royal Ballet, w obs. N. Makarowa, M. Mason, J. Penney, D. Wall, W. Eagling, M. Silver; Wiedeń 3 VI 1977, Opera, w obs. L. Scheuermann, L. Maar, G. Cech, H. Heidenreich, K. Musil, M. Birkmeyer; Budapeszt 20 XI 1982, Opera, w obs. L. Partay, E. Szabadi, I. Pongor, G. Kevehazi, G. Szakaly, S. Jezerniczky.
W twórczości symfonicznej Beethovena pociągały choreografów przede wszystkim zawarte w niej przekazy ogólnoludzkich ideałów i przeżyć, głęboki tragizm i emocjonalna żarliwość, toteż jego symfonie były często inscenizowane w formie baletów, i to począwszy już od roku 1892, gdy francuski baletmistrz A. Deshayes posłużył się w tym celu "VI Symfonią F-dur" "Pastoralną" w londyńskim His Majesty's Theatre. Następne inscenizacje to:
"IV Symfonia B-dur" jako "taneczna symfonia" pt. "Ogrom wszechświata", chor. F. Łopuchow, kost. P. Gonczarow, Piotrogród 7 III 1923, Teatr Opery i Baletu; "taneczna symfonia" składała się z 5 alegorycznych obrazów: "Kształtowanie świata", "Życie w śmierci i śmierć w życiu", "Energia", "Radość istnienia", Wieczny ruch.
"VII Symfonia A-dur" miała dwie wersje baletowe: chor. L. Miasin, sc. Ch. Berard, Monte Carlo 5 V 1938, Ballet Russe de Monte Carlo; poszczególne części symfonii opatrzone zostały tytułami: "Tworzenie", "Ziemia", "Niebo", "Bachanalie" chor. V. Biagi, sc. B. Dayde, Lyon 12 X 1971, Ballet de Lyon.
"IX Symfonia d-moll", chor. M. Bejart (zob. "Bhakti" - inne balety Bejarta).
Uwertury "Egmont", "Koriolan", "Leonora III" jako balet "La Gloire" ("Sława"), chor. A. Tudor, kost. R. Fletcher, Nowy Jork 26 II 1952, New York City Ballet; tematem baletu był ostami występ starzejącej się aktorki w jej sławnych rolach.
Z innych utworów L. van Beethovena inscenizowano: wybrane fragmenty kwartetów smyczkowych op. 127, 130, 133 jako balet "Orbs" ("Ciała niebieskie"), chor. P. Taylor, sc. A. Katz, Nowy Jork 26 XII 1966, Paul Taylor Dance Company.
"Wielka fuga" op. 133 i "Cavatina z Kwartetu smyczkowego" op. 130 jako balet "Wielka fuga" ("Grosse Fuge"), chor. i kost. H. van Manen, dek. J.-P. Vroom, Scheveningen 8 IV 1971, Nederlands Dans Theater; "Wielka fuga" była wielokrotnie wznawiana, m.in.: przez mniejszy zespół The Royal Ballet w Londynie 1971, Operę w Dusseldorfie 1973, Operę w Monachium 1973, Het Nationale Ballet w Amsterdamie 1982, Basler Ballett 1982.
"Sonata fortepianowa cis-moll" jako "Księżycowa sonata" ("Moonlight Sonata"), chor. L. Miasin, sc. S. Sudiejkin, Chicago 24 XI 1944, Ballet Theatre, w obs. T. Tumanowa (Dziewczyna) i L. Miasin (Poeta). C. Drzewiecki wybrał z tej "Sonaty Adagio sostenuto" jako tło baletu dla trzech tancerzy (A. Duch, Z. Szydełko, M. Skarupski), symbolicznych trzech walczących z sobą orłów. Prapremiera odbyła się w Polskim Teatrze Tańca 21 II 1981, na scenie Teatru Wielkiego w Poznaniu.
"Sonata" na skrzypce i fortepian op. 24, chor. E. Walter, dek. H. Mack, kost. G. Kappel, Dusseldorf 25 IV 1968, Opera. "Trio fortepianowe D-dur" op. 70, chor. E. Walter, dek. H. Wendel, kost. J. Skalicky, Dusseldorf 16 VII 1975, Opera.
Źródło: Przewodnik Baletowy Irena Turska, PWM 1997
Ukryj streszczenie
