Ad hominem
Impresja baletowa w 1 akcie. Libretto: Marek Tadeusz Nowakowski; muzyka: Zbigniew Wiszniewski; choreografia: Witold Gruca; scenografia: Krzysztof Pankiewicz.
Prapremiera: Warszawa 7 X 1964, Państwowa Opera.
Wykonawcy: I Solista - Stanisław Szymański; Dziewczyna A - Oksana Kowalówna; Dziewczyna B - Barbara Włodarczyk; trzej soliści - Roman Kerson, Ryszard Krawucki i Zygmunt Sidło; trzy solistki - Izabela Owocówna, Maria Surowiak i Krystyna Ziółkowska; zespół.
Balet rozpoczyna scena statyczna, w której I Solista i zespół stoją nieruchomo. Z wolna sylwetki ich ożywają.
Taniec I Solisty.
Jego spotkanie z Dziewczyną A i ich duet.
Wejście Dziewczyny B i taniec obu Dziewczyn, które przejmują wzajemnie swe tematy ruchowe. Na znak Solisty obie osuwają się na ziemię.
Taniec zespołu. Adagio solistów i zespołu w duetach na tle wokalizy. Odejście Dziewczyn i zespołu.
Taniec I Solisty.
Powrót Dziewczyn i zespołu. Taniec Solisty na tle ich ewolucji, zakończonych ustawieniem się zespołu w rzędzie za Solistą. Po krótkim jego tańcu finałowym wszyscy zamierają bez ruchu, jak w pierwszej scenie.
Łaciński tytuł baletu "Ad hominem" - "Do człowieka" - jest inwokacją do osamotnionej w tłumie jednostki ludzkiej. W tym balecie, nie posiadającym tradycyjnego libretta, przeżycia dramatyczne przekazuje ruch taneczny, nie przedstawiający żadnych konkretnych czynności lub uczuć, a ściśle związany z przebiegiem muzyki, pełen dynamicznych kontrastów, narastania i nagłych zmian. Czołową postacią jest Solista, którego zindywidualizowane ruchy przeciwstawiają się jednolitym ewolucjom tłumu, wchodzącego do akcji w momentach tutti w orkiestrze. Innym elementem tej uogólnionej egzystencji ludzkiej są postacie dwóch Dziewczyn, których ruchy odpowiadają dwóm tematom melodycznym. W końcowej części baletu ruchy Solisty przejmuje zespół, sugerując powstającą więź z otoczeniem, w którym jednostka, choć wciąż jeszcze samotna, zaczyna być rozumiana.
Balet stanowi jednolite, zwarte formalnie dzieło, złożone z trzech równorzędnych elementów: muzyki, tańca i plastyki (ruchome formy przestrzenne, gra świateł). Scenariusz i muzyka powstały jednocześnie, na gruncie wspólnych założeń autorów. Muzyka gwałtowna, motoryczna, pełna dynamicznych spięć i kulminacji, bazuje na skali dwunastotonowej i posługuje się dość często techniką permutacyjną. Zespół orkiestry symfonicznej wzbogacony jest chórem śpiewającym wokalizę.
Inną wersję choreograficzną tego baletu opracował J. Makarowski, sc. I. Dobiecki, Łódź 25 V 1974, Teatr Wielki. W tym utworze choreograficznym, nie zawierającym odniesień literackich, jako soliści wystąpili m.in. K. Wrzosek, L. Kowalska i E. Wycichowska.
Źródło: Przewodnik Baletowy Irena Turska, PWM 1997
Ukryj streszczenie
