Hasła

1. Część systemu oÅ›wietlenia sceny; rzÄ…d lamp oÅ›wietlajÄ…cych scenÄ™ pudeÅ‚kowÄ…, osÅ‚oniÄ™tych od strony widowni, umieszczonych równolegle do górnej lub dolnej krawÄ™dzi portalu scenicznego.

Rampa górna (niem. Oberlicht) montowana jest na tzw. moÅ›cie Å›wietlnym; rampa dolna (niem. Fusslicht) – na przeÅ‚omie XVIII i XIX w. nazywana też kanaÅ‚em – umieszczona jest w podÅ‚odze sceny. Dawniej rampa oÅ›wietlaÅ‚a scenÄ™ Å›wiatÅ‚em Å›wiec, co wymagaÅ‚o regularnego przycinania knotów, czym zajmowaÅ‚ siÄ™ tzw. objaÅ›niacz Å›wiec. Później stosowano lampy olejowe, gazowe, a od poÅ‚owy lat osiemdziesiÄ…tych XIX w. – reflektory elektryczne. IstniejÄ… również rampy boczne, oÅ›wietlajÄ…ce scenÄ™ za pomocÄ… kinkietów montowanych w pionie, na mostach Å›wietlnych (fr. pont d’éclairage, niem. Beleuchterbrücke) ustawionych równolegle do bocznych Å›cian ramy scenicznej.

Niezależnie od rodzaju źródÅ‚a Å›wiatÅ‚a, rampa byÅ‚a tak skonstruowana, by można byÅ‚o uzyskiwać efekt stopniowego Å›ciemniania Å›wiateÅ‚ (aż do ich wygaszenia) – dawniej dolna rampa (kanaÅ‚) opuszczana byÅ‚a w tym celu poniżej poziomu sceny. Taki zabieg nie jest potrzebny w przypadku oÅ›wietlenia elektrycznego, którego jasność można dowolnie regulować. Rampy montuje siÄ™ również w gÅ‚Ä™bi sceny, oÅ›wietlajÄ… one dalsze plany przestrzeni gry. Mówimy wówczas o rampach tylnych (pionowych lub poziomych). ÅšwiatÅ‚a rampy majÄ… charakter użytkowy (oÅ›wietlenie sceny) lub dekoracyjny (czasem po wygaszeniu Å›wiateÅ‚ na widowni rampy portalowe Å›wiecÄ… przed i po opuszczeniu kurtyny oraz podczas spektaklu).

2. W znaczeniu potocznym: próg sceny, umowna granica miÄ™dzy scenÄ… a widowniÄ… (okreÅ›lenie to odnosi siÄ™ wówczas tylko do rampy portalowej).

Bibliografia

• Brzozowski, Stefan: OÅ›wietlenie, dźwiÄ™k, dekoracje: techniczny warsztat teatralny, Warszawa 1976;
• CegieÅ‚a, Anna: Polskie sÅ‚ownictwo teatralne 1765–1965, WrocÅ‚aw 1992;
• [Dmuszewski, Ludwik Adam i Å»óÅ‚kowski, Alojzy Fortunat]: Dykcjonarzyk teatralny. Z dodatkiem pieÅ›ni z najnowszych oper dawanych na Teatrze Narodowym warszawskim, PoznaÅ„ 1808;
• Frankowska, Bożena: Encyklopedia teatru polskiego, Warszawa 2003;
• Glossary of the Theatre in English, French, Italian and German, compiled and arranged by Karin R. M. Band-Kuzmany, Amsterdam – London – New York 1969;
• Hansing, Friedrich; Unruh, Walter: Hilfsbuch der Bühnentechnik, Berlin 1942.